Sweelinck-Vesper

NIEUWS omtrent de Sweelinck-Vesper, met onder meer Cappella Breda 
 
In het komend seizoen ga ik met ‘mijn’ kamerkoor Cappella Breda een ‘Sweelinckvesper’ uitvoeren. De (katholieke) Sweelinck (1562-1621) zelf heeft nooit een complete vesperdienst geschreven, maar uit zijn immense verzameling psalmen, motetten en andere geestelijke werken is met gemak een vesper samen te stellen. In het verleden is veelvuldig op die manier uit het bestaande oeuvre van een componist een mis, vesper of een andere liturgische dienst samengesteld, ‘gecomponeerd’.
Al in de voorchristelijke tijden werden ochtend- en avondgebeden gezongen.
Na de ontwikkelingen in de vroeg-christelijke kerk zien we dat in de derde eeuw, ca 225  na Chr. deze gebedsdiensten zich uitbreiden tot een zeven-uren-gebed, de zgn horae canonicae.
De vesper is het zesde getijdegebed, het avondgebed. Deze gezongen of gelezen getijden beginnen met de metten (lauden) en besluiten met de completen. De Vespers is een gezongen, of gelezen, psalmdienst, gecompleteerd met een Hymne en het Magnificat, de lofzang van Maria.

‘Onze’  Sweelinck-Vesper’ put uit een rijke psalmentraditie met als basis (tenminste) drie psalmen van Sweelinck, zijn Onse Vader in Hemelrijck en het sublieme, vijfstemmige Magnificat.
De verschillende medewerkende organisten spelen werken uit zijn instrumentale oeuvre, en in elke stad wordt werk van een plaatselijke componist uitgevoerd. Zo klinken er bijvoorbeeld in de Grote Kerk van Dordrecht composities van een Dordtse tijdgenoot van Sweelinck, de organist Henderick Speuy, én van de eigentijdse, in Dordrecht wonende, Peter Jan Wagemans (1952).
En in Breda zal  het Ave Maria van Herman Hollanders klinken. Hollanders was in de vroege 17e eeuw kapelmeester van de Grote Kerk van Breda.
Daarnaast zal de stemkunstenaar Wim Arts bij wijze van een gesproken ‘beschouwing’ poëzie reciteren. Ik vroeg aan de Nederlandse dichters Yvonne Né en Micha Hamel een ‘hommage aan Sweelinck’ te maken. Deze teksten zullen, mét het prachtige epitaaf dat Vondel schreef bij de dood van IOAN PIETERSEN SWELING, een vast onderdeel zijn van deze vesper.
De  hele ‘voorstelling’ duurt ruim één uur en heeft een theatrale dimensie met functionele mise-en-scenes.
Sedert mijn jeugd ben ik vertrouwd met het Geneefse Psalter en de muziek van Sweelinck is naast die van JS Bach, mijn eerste kennismaking met grote muziek geweest. Meer dan 50 jaar geleden voerde ik met mijn Zuid-Bevelands Dubbelkwartet psalmen van Sweelinck uit. Ik heb altijd een diepe betrokkenheid met deze componist gevoeld. Ooit werd deze ‘verwantschap’  door een recensent opgemerkt toen hij mij in het muziektijdschrift Luister, ‘De Sweelinck van de 20e eeuw’ noemde: de mooiste titel die ik me in dit leven kan voorstellen!
 
Voorlopig zijn de volgende  concerten gepland:
 
- 29 september , Grote-of OLVKerk Breda, 16.00u Cappella Breda m.m.v. Jos van der Kooy, orgel, Jacques Maassen, beiaard (in samenwerking met de Stichting Orgelconcerten Breda)
- 12 oktober, Grote Kerk Dordrecht, 20.00u Cappella Breda m.m.v. Cor Ardesch, orgel (in samenwerking met het Bach Festival Dordrecht)
- 8 december, Kapel Elzenveld Antwerpen, 11.00u Cappella Breda m.m.v. Jos Vogel, orgel (in samenwerking met Koorlink Antwerpen)
- 12 januari, 2014,  Grote-of Sint Jacobskerk Kerk Vlissingen 15.30u Cappella Breda m.m.v. Jos Vogel, orgel en beiaard (in samenwerking met Muziek Podium Zeeland)
Wim Arts, stemkunstenaar in alle voorstellingen.
 
Tot besluit:
 
‘Laet Swelincx beeltenis aentrecken uwe ogen,
De oren heeft hy self, noch levende, getogen: [...]’

 
Jacob Revius, (1586-1658) tijd-en stadgenoot (Deventer) van Sweelinck en een groot bewonderaar.
 
Ik hoop veel Sweelinck-liefhebbers te verwelkomen.
Daan Manneke.