Daan Manneke

Daan 75! … de Schepper, de Her-schepper en de Meester

De 75e verjaardag van de componist Daan Manneke op 7 november wordt gevierd met verschillende programma’s en activiteiten in Nederland. Tegen de achtergrond van drie hoedanigheden die zich in hem verenigen - de Schepper, de Her-schepper en de Meester - kwam het programma hieronder tot stand. Over de Schepper, de Her-schepper en de Meester kunt u hieronder meer lezen.

Daan 75! … Feestconcert, hoogst persoonlijk door Daan samengesteld
Zondag 9 november 2014
Grote- of Onze Lieve Vrouwe Kerk van Breda
Aanvang: 15.00 uur
Cappella Breda o.l.v. Daan Manneke
m.m.v. Jelena Bazova (orgel), Daniel Speer Trombone Consort, Tina Meijer, Jan Vos (blokfluit) en Bianca Bongers (violoncello)
Toegang €15,=

Programma:
Psaume 122, JPzn Sweelinck (1562-1621)
Gloria a 12 uit de Missa et ecce terrae motus, Antoine Brumel (c 1460-c 1512)
Allein Gott in der Höh' sei Ehr, Michael Praetorius (1571-1621)
Surge! Daan Manneke
Ave Maria a 6, Josquin des Prez (c 1450-1521)
Atrium, Daan Manneke
Récit de tierce en taille, Nicolas de Grigny (c 1671-1703)
Agnus Dei, Ton de Leeuw (1926-1969)
Tombeau pour Ton de Leeuw, Daan Manneke
Hymne Ave Maris Stella, uit Mariavespers, 1610, Claudio Monteverdi (1567-1643)


Kaartverkoop feestconcert Daan 75
Voor het feestconcert van Daan Manneke op 9 november, om 15.00 uur in de Grote of Onze- Lieve- Vrouwe Kerk van Breda kunt u kaarten reserveren via info@cappellabreda.nl o.v.v. Daan 75, uw naam en het gewenste aantal kaarten. De kaarten kosten € 15.- per persoon.
Uw reservering is compleet zodra u het bedrag van het aantal gewenste kaarten heeft overgemaakt op het nummer NL 13 INGB 0002 5779 49  t.n.v. Cappella Breda Etten-Leur. U maakt dit bedrag over voor 25 oktober 2014. De kaarten liggen op naam voor u klaar voorafgaand aan het concert vanaf 14.30 uur bij toegang in de kerk. Voor eventuele vragen over uw reservering kunt u contact opnemen via info@cappellabreda.nl of via het telefoonnummer 06-16832207.   
 
Graag tot ziens! 

Een grote luxe: je eigen feestconcert te mogen samenstellen.

Dat overkwam mij toen de Stichting Babel en het bestuur van Cappella Breda me vorig jaar vroegen dat te doen, ter gelegenheid van mijn vijfenzeventigste verjaardag, begin november 2014.

Het is aan de op 27 september 2013 overleden musicus/musicoloog en voorzitter van Cappella Breda, Jacques Maassen te danken dat mijn compositie Atrium weer te voorschijn komt. Ik schreef dit stuk in opdracht van de Gemeente Breda ter gelegenheid van de vijftigste herdenking van de bevrijding, van Breda in 1994.
De première was op 28 oktober 1994. Frans Baljeu schreef in BN/De Stem [...] een sonoor en tijdloos gebouw van klank werd opgetrokken, dat wars bleek van sentimentele kitscheffecten rondom een gevoelig thema als bevrijding. [...]
Dit werk is één van de composities op het feestconcert.
De compositie is geschreven voor Cappella Breda en de vier trombones van het Daniel Speer Trombone Consort. De gebruikte tekst is het beroemde ‘Querela Pacis’, de klacht van de vrede, van de Rotterdamse filosoof Desiderius Erasmus, 1466? – 1536. Het is nu, 2014, twintig jaar later, dat het stuk weer klinkt in onze stad. NB met hetzelfde tromboneconsort én Cappella Breda in dezelfde Grote Kerk.

Behalve Cappella Breda, het genoemde DSTC, nodigde ik uit mijn Bredase stadgenoot de organiste Jelena Bazova, de celliste Bianca Bongers en de blokfluitisten Jan Vos en Tina Meijer.

Hoewel het concert om 15.00 uur begint zal Paul Maassen, huidige stadsbeiaardier en zoon van stadsbeiaardier Jacques Maassen, vanaf halfdrie een korte beiaardbespeling verzorgen met onder meer muziek van zijn vader, van hemzelf en van mij: Cortège voor beiaard, 2013, opgedragen aan mijn vriend en bevlogen geestverwant Jacques Maassen: ere wie ere toekomt!

Tijdens het concert dat, zonder pauze ruim een uur duurt, klinken stukken die mij zeer dierbaar zijn en die me al vele jaren begeleiden, verwarmen en inspireren.

Als opening, tijdens het binnenkomen van de gasten, het flamboyante Preludium en fuga in D [ BWV 532] van Joh Seb Bach.
Vervolgens de prachtige [zondags]psalm, van Jan Pzn Sweelinck.
Het Geneefse psalmenboek is een constante in mijn bestaan en ik ben er mijn hele leven schatplichtig aan.

Vervolgens klinkt er het Gloria uit Antoine Brumels twaalfstemmige mis, Et ecce terrae motus, een ongehoorde sonoriteit, een kathedraal van klank.
En dan het ‘mooiste motet’ uit de renaissance, Josquins Ave Maria.
Uit het Livre d’Orgue het betoverende Recit de tierce en taille van de jong gestorven Franse organist-componist Nicolas de Grigny, c 1672-1703, tijdgenoot en belangrijke inspirator voor Bach.
Het orgel is mijn eerste instrument geweest en tevens een constante in mijn componistenbestaan. Naast het werk van Bach heb ik steeds met een extra vreugde muziek gespeeld van de Franse [barok]meesters zoals Couperin, du Mage, de Grigny, Franck en Messiaen.

Van mijn leraar Ton de Leeuw, klinkt het Agnus Dei uit zijn Missa Brevis[ 1954] met aansluitend mijn eerbetoon aan hem: Tombeau pour Ton de Leeuw, 1926-1996, voor cello solo.
Het slotwerk is de Hymne Ave maris stella, (Mariavespers) van de Venetiaanse, vroegbarokke grootmeester Claudio Monteverdi.

Al deze stukken ken ik sedert jaar en dag, ik wil ze steeds weer horen, in de buurt van deze meesters en hun werk vertoeven en me koesteren in de weldaad en betoverende sonoriteit van hun composities.

Tenslotte: een aparte sensatie is daarbij nog eens de ruimte waar het concert plaatsvindt: de Grote- of Onze Lieve Vrouwekerk van Breda; met het mooie licht, de verfijnde, bijna elegante en toch zo krachtige architectuur, de mooie orgels en de heerlijke akoestiek.

De romantische dichter Eduard Mörike noemde de muziek [...] ein himmlisch Gut, weil die Engel insgemein, selbsten Musikannten sein [...]

Laetatus sum... ( zondagspsalm 122)

Daan 75! … Programma en activiteiten in Nederland

Het jaar 2014 / 2015 heeft iets bijzonders te vieren: de bijzondere verdiensten van componist en dirigent Daan Manneke. Op 7 november 2014 wordt hij 75 jaar. Beschouwen we zijn Curriculum Vitae, dan valt op dat Daan Manneke drie hoedanigheden in zich verenigt: de Schepper, de Her-schepper en de Meester. Ogenschijnlijk drie aparte ambachten, die in feite nauw met elkaar verbonden zijn.

De Schepper
Daan Manneke heeft een bijzondere belangstelling voor de muziek uit de Middeleeuwen en Renaissance. De Zuidelijke Nederlanders (Machaut, Okeghem, des Prez) en de Venetianen (Willaert, Monteverdi) vormen daarbij zijn grootste inspiratiebron. En uiteraard is de muziek van de twintigste eeuw voelbaar aanwezig. Allereerst de invloeden van zijn leermeesters Jan van Dijk en Ton de Leeuw. Daarnaast van Olivier Messiaen, bij wie hij enkele lessen volgde en Igor Stravinsky. Wat kenmerkend en daardoor uiterst boeiend en steeds weer verrassend is in het oevre van Daan Manneke is het hergebruik, het beleven en het opgaan in de ruimte. Zijn muziek klinkt als een ademtocht, nauw verwant met de menselijke stem en het zingen.

Daarnaast treffen we in zijn werk subtiliteit, breekbaarheid, bescheidenheid, maar ook complexiteit, brutaliteit en majesteitelijkheid aan. De compositie van deze elementen geeft het werk een eigen textuur, een eigen identiteit.

Ton de Leeuw (leermeester van Daan) zegt over het werk van Daan Manneke o.a.: […] door heel zijn werk komen we constanten tegen: de zin voor sterke, directe contrasten, voor signaalachtige motieven en complexen, voor sensuele, bijna tastbare klankkleuren, voor plastische muzikale gebaren. Alsof de componist voor een denkbeeldig theater schrijft. […] Daarnaast zijn er de langzame, donker getimbreerde klankblokken, met een vleug nostalgie naar een verloren paradijs: van de vluchtigheid van een verre melodie tot aan echo’s van een ‘oude’ muziek. […] Ton de Leeuw, booklet CD Archipel, 1992.

Daan Manneke behoort tot de meest uitgevoerde componisten in Nederland. Zijn composities - ongeveer 300 werken voor zeer uiteenlopende bezettingen en ensembles - werden veelal in opdracht geschreven en zijn op verschillende cd’s gedocumenteerd.

De Her-schepper
In 1976 was Daan Manneke de oprichter van het kamerkoor Cappella Breda, waarvan hij tot op heden de inspirerende koorleider is. Zeker in de begintijd stelde hij met de oprichting van dit ensemble een voorbeeld. Allereerst door de bestaande infrastructuur van het koorbestel in Breda te doorbreken en te verrijken met een kamerkoor, waarvan slechts in een ver verleden sprake was met het kamerkoor ‘Orlando di Lasso’ van Louis Toebosch.

Daarnaast onderscheidde Daan Manneke zich prominent op het gebied van programmering. Evenals bij zijn composities is de bijzondere relatie tussen de oude en de muziek uit deze tijd in zijn programmering manifest aanwezig. Vele oude meesters hebben inmiddels het programma van Cappella Breda gesierd. En ook hier aandacht voor onbekende meesters, zoals de zangmeester van de Grote- of Onze Lieve Vrouwe Kerk in Breda, Herman Hollanders. Het koor bracht een boeiende CD uit met het werk van deze toondichter. Daarnaast verscheen in de loop van de jaren een rijke discografie met oa. werken van de Estlandse componist Arvo Pärt en composities van Strawinsky, Rachmaninov en Bruckner.

Grensverleggend mogen de programma’s zeker genoemd worden en het is niet verwonderlijk dat ook eigen werk meer dan eens een première voor het koor en componist betekende. Daan Manneke initieerde vele projecten, waarvan de meerkorige om hun uitzonderlijke omvang en de grote indruk die deze bij het publiek losmaken, een bijzondere vermelding verdienen. Hiertoe behoort ook zijn werk ‘Atrium’ dat Daan Manneke in opdracht van de gemeente Breda componeerde ter gelegenheid van de 50e herdenking van de bevrijding van deze stad. Dit werk op teksten van Erasmus is dit jaar door Cappella Breda opnieuw geprogrammeerd in het feestconcert Daan 75! op 9 november 2014.

De kwaliteit van de uitvoeringen heeft ervoor gezorgd dat Cappella Breda een grote kring van koormuziekliefhebbers en bewonderaars heeft weten te creëren. En dat het publiek steeds weer de synergie van het oude en het nieuwe weet te appreciëren is een opmerkelijke verdienste van de Her-schepper, Daan Manneke.

De Meester
In Daan Manneke huist de Meester die in zijn manier van werken steeds haar fundamenten vindt, in het overdragen en doorgeven van hetgeen ons de geschiedenis heeft achtergelaten en daar op een eigentijdse manier vorm aan te geven. Telkens weer een uitdaging, een zoektocht, een avontuur. Daan Manneke behoort al vele jaren tot de toonaangevende en meest uitgevoerde Nederlandse componisten. Hij schreef een geschakeerd en  omvangrijk oeuvre. Zijn werk is uitgebreid op CD gedocumenteerd en er is een drietal masterscripties aan zijn composities gewijd. Van 1972 tot 2008 doceerde Manneke contemporaine muziek en compositie aan het Conservatorium van Amsterdam. Aan datzelfde instituut richtte hij tevens de compositieklas voor jong talent op. Hij gaf talloze lezingen en masterclasses in binnen- en buitenland en is een veelgevraagd jurylid. Hij ontving voor zijn verschillende activiteiten vele prijzen waaronder de hoge Koninklijke Onderscheiding: Ridder in de Orde  van de Nederlandse Leeuw.

Fragment genomen uit: Laudatio uitreiking Brabantse prijs voor cultuur 1999

Ter gelegenheid van Daan 75! komen verschillende cd’s uit.

1. Het Oratorium The Seven Last Words geschreven in 2011 komt in november 2014 op CD uit bij het mooie label Quintone. Uitvoerenden zijn het koor Studium Chorale o.l.v. Hans Leenders en de harmoniumspeler Dirk Luijmes. Naast het genoemde oratorium wordt deze CD gecompleteerd met het eerste strijkkwartet ARC I, Faux Bourdon voor vioolsolo, Tombeau pour Ton de Leeuw, cellosolo en Soyons plus vite voor klarinet. De musici zijn het Van Dingsteekwartet en de klarinettist Coen Stuit.

2. De CD TOMBEAU komt naar verwachting in december 2014 uit. Op deze CD de Trois Pseaumes (133, 121 en 122) en het Psalmenrequiem voor koor en harp. De werken worden uitgevoerd door het kamerkoor Fiori Musicali o.l.v. Sietse van Wijgerden. Het werk Kleine Archipel wordt uitgevoerd door het jeugdkoor Ruach o.l.v. Elisabeth van Duijn. De CD wordt omlijst met de instrumentale werken Tombeau pour Ton de Leeuw en Nachtmuziek voor Jacques Maassen voor cello en harp door respectievelijk Bianca Bongers en Doriene Marselje.

3. Een CD met vroege en recente orgelwerken gespeeld door Jelena Bazova op het prachtige Flentrop-orgel in de Bredase Sacrementskerk. Voorlopige titel: DOORWAAI MIJN HOF