Daan Manneke

Kapelmeester van de ruimte



ruimten van ruimten
ruimten van ruime tijden
laat ons ver en langzaam zijn

J.C. van Schagen, 1891-1985


Componist

Stacks Image 88
Foto: Tessa Posthuma - de Boer

Biografie

Daan Manneke werd geboren op 7 november in 1939 in Kruiningen (Zeeland). Een veelzeggende naam: Manneke is afgeleid van het Vlaamse mannekijn, 'paspop' (waar dan weer het 'Franse' woord mannequin van is afgeleid).
Vlaamse voorouders, aan moederszijde is er nog een Spaans soldaat die in de Tachtigjarige oorlog in Zeeland bleef hangen. De afkomst resulteert in een onhollandse, ruime(re) blik, die, via Gezelle, reikt tot in het land van Verlaine en Rimbaud. Boerenzoon gebonden aan aarde en seizoenen.

Een rechtzinnige vader, gesteld op orde, een meer spiritueel voelende moeder. Orthodox-protestants gezin, een radio is niet in huis, wel een bijbel. De psalmen zijn zijn dagelijkse kost. Al vanaf zijn prille jeugd is zingen de gewoonste zaak van de wereld. Zeeland is nog zonder hordes toeristen: een archipel van tegenstellingen en kleinschalige gemeenschappen. Daan Manneke kreeg zijn eerste muzieklessen van Adriaan Kousemaker, muziekdocent en - uitgever in Goes.
Vanaf 1959 volgt een studie aan het Brabants Conservatorium in Tilburg bij Jan van Dijk (compositie) en Huub Houët en Louis Toebosch (orgel). Vervolgstudie bij Kamiel D'Hooghe in Brugge en Brussel. Leven en composities krijgen definitief vorm door de kennismaking, lessen (vanaf 1966) en vriendschap met Ton de Leeuw, in Nederland jarenlang de enige voorvechter en kenner van de niet-westerse muziek. Een inspiratiebron voor het leven. Het is Ton de Leeuw die hem in contact brengt met Olivier Messiaen, bij wie hij enige lessen volgt.

Na jarenlang organist te zijn geweest wordt Daan Manneke in 1972 docent aan het Amsterdamse Sweelinck Conservatorium, vanaf 1986 docent compositie, een functie waarin hij inmiddels een groot aantal leerlingen heeft opgeleid. Daan Manneke is oprichter van het kamerkoor Cappella Breda (1976), een koor waarmee hij tal van - ook voor zijn denken over muziek - belangrijke programma's heeft gebracht en brengt: van Venetiaanse dubbelkorigheid tot Bruckner, Arvo Pärt en onbekende Renaissance- componisten.

Wezenlijk voor Daan Manneke's denken over muziek is zijn grote belangstelling voor improvisatie, de andere kant van de vaak organisch gegroeide, strenge vorm. Actie tegenover reflectie, inval tegenover uitgebalanceerde vorm. Als geen ander weet Manneke in cursussen een heel publiek tot improviseren (en wat is dat anders dan het overboord gooien van versleten denkpatronen) te brengen. In 1977 publiceerde hij omgaan met muziek, een werkboek voor eigentijdse improvisatie. Een boek waaruit grote belangstelling blijkt voor de opleiding van jonge musici. Een belangstelling die ook blijkt uit Signalen van veraf en dichtbij, een serie van ruim veertig korte stukken voor kleine ensembles (1981).

Inmiddels schreef Manneke een groot en veelzijdig oeuvre van meer dan 200 werken. Voor zijn vele verdiensten op muzikaal terrein ontving Daan Manneke in 1999 de cultuurprijs van de provincie Noord-Brabant en in 2000 ontving hij de Koninklijke Onderscheiding Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
In januari 2009 ontving Daan Manneke de prestigieuze OEUVREPRIJS van de gemeente Breda.

Hij woont in Breda en in 2014 werd hem de eervolle titel Honorair Kapelmeester van de Grote - of Onze- Lieve-Vrouwe-Kerk van Breda verleend. Zijn portret in brons, gemaakt door de beeldhouwer Pauline Eecen, staat opgesteld in het Hoogkoor van deze kerk. Voor zijn grote betrokkenheid op verschillende terreinen van het Nederlandse muziekleven ontving hij in 2000 de Koninklijke Onderscheiding Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

In verband met zijn jarenlange betrokkenheid met de Franse cultuur werd hem in 2018 door de Société Académique Arts-Sciences-Lettres het Diplôme de Médaille d’Argent toegekend. Naast diverse artikelen in verschillende muziektijdschriften publiceerde hij in 1978 het Werkboek voor improvisatie en groepscompositie (Amsterdam: Annie Bank, 1978). Zijn werken zijn meestal in opdracht geschreven.

Curriculum Vitae

Opleiding
1963 - 1968: Brabants Conservatorium (Tilburg): orgel bij Huub Houët en Louis Toebosch, compositie bij Jan van Dijk
1966 - 1968: Privé-orgelstudie bij Kamiel D'Hooghe (Brussel)
1968 - 1972: Studie hoofdvak compositie bij Ton de Leeuw aan het Amsterdams Conservatorium: later Conservatorium van Amsterdam

Werk
1958 - 1969: organist aan de St. Gertrudiskerk in Bergen op Zoom
1972 - 2008: Sweelinck Conservatorium / Conservatorium van Amsterdam: docent analyse van de eigentijdse muziek en improvisatie
1986 - 2008: Sweelinck Conservatorium / Conservatorium van Amsterdam: hoofdvakdocent Compositie
1976 - 2017: oprichter en leider van het kamerkoor Capella Breda

Prijzen

1967: Prijs voor jonge Zeeuwse kunstenaars van de Provincie Zeeland
1967: Eerste prijs in de orgelcompositie/speelwedstrijd te Averbode (B) met het bekroonde werk: Trois Petites Symphonies
1972: Prijs voor Compositie aan het Conservatorium van Amsterdam
1977: Fonteyn-Tuynhoutprijs voor het werk Three Times
1980: Hilvarenbeekse Muziekprijs voor het werk Pneoo
1985: Tilburgse compositieprijs voor het werk Er vallen stukken
1999: Cultuurprijs van de Provincie Noord Brabant
2000: Koninklijke Onderscheiding Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw
2009: Oeuvreprijs van de Gemeente Breda
2014: Eervolle titel Honorair Kapelmeester van de Grote- of Onze-Lieve-Vrouwe-Kerk van Breda
2018: Diplôme de Médaille d'Argent
Stacks Image 84

Inspiratiebronnen

Belangrijke (muzikale) voedingsbronnen zijn:
De muziek van de 12e-eeuwse Notre-Dame School;  de Renaissance, maar het meest  Josquin; de Venetianen (Willaert, de Gabrieli's,  Monteverdi, en Heinrich Schütz); Bach en nog eens Bach, Bruckner, Scelsi, de (late) Stravinsky, de (complete) Messiaen, Xenakis en altijd weer volksmuziek, waarvandaan dan ook.
 
Al mijn muziek heeft met vocaliteit te maken: ademen; naderen en verdwijnen; verdichten en uiteenvallen. 
Mijn belangrijkste trefwoord: RUIMTE. (Ik schreef een orkestwerk getiteld RUIMTEN)
Alles is beschikbaar, kijk maar wat je (er van) nodig hebt. (Ik houd van veelsoortige, hybride uitingsvormen).
 
Het mooiste compliment in een recensie (muziektijdschrift LUISTER) over mijn werk: Daan Manneke is de Sweelinck van de 20e eeuw.

Ik houd van:

* Poëzie, (Russische) romans en beschouwende (filosofische) literatuur. 
* Ik smul van de mediterrane keuken; maar ook van een Hollandse stoofpot, (hachee enzo) en van een goed glas wijn.
* Mijn (dichtstbijzijnde) lievelingslandschap is het Vlaamse kreken-land tussen Sluis (Ned) en Brugge (B).
* Mijn lievelingsgeluid: het luiden van een heleboel klokken tegelijkertijd; hoogtepunt: opening Oude Muziek Festival in Utrecht.
Componist | Daan Manneke